Saturday, January 23, 2010

Issues of Marginalized Community in Peace Management

Issues of Marginalized Community in Peace Management

zflGt Joj:yfkgdf ;LdfGtLs[t ju{sf d'2fx?

s[i0fxl/ k'is/ s0f{

Gf]kfn clxn] ¢Gbsf] bf]x/f] ljifd kl/l:ytLaf6 u'lh|/x]sf] 5 . g]kfn ;/sf/ / g]=s=kf= dfcf]jfbLlarsf] j[xQ zflGt ;Demf}tf, @)^# kl5 Psflt/ ¢GbkZrftsf] ;Da]bgzLn cj:yf 5 eg] csf]{lt/ b]zsf sltko e"–efux?df bh{gf} ;z:qwf/L ;d'xx? e'ldut?kdf /fHo lj?4 ;z:q o'¢ nl8/x]sf] eofjx l:ylt 5 . o; zflGt / ¢Gbljrsf] ;+s|d0fsfnLg kl/j]zdf b]zdf zflGt Joj:yfkg / /fHo k"g;{+/rgfsf] ckl/xfo{ cfofdsf?kdf ;LdfGtLs[t ju{, ;d"bfosf d'2fx?sf] ;Gt'lnt ;Daf]wg cToGt dxTjk"0f{ / r'gf}tLk"0f{ klg 5g\ . x'gtf ;LdfGtLs[t ;d"bfosf d'2fx? k|efjsf/L?kdf /fli6«o k|fyldstfdf kg'{sf] k|d'v sf/0fsf] k5fl8 dfcf]jfbL sf] ;z:q hgo'¢, dw]z cfGbf]ng OTofbL g}] x'g\ . ljutsf zf;gsfndf klg oL d'2fx? gp7]sf jf k|of; g} gePsf eg] kSs} xf]Ogg\ tyflk a[xQ zflGt ;Demf}tf kZrft o;sf] ;Dj]bgzLntf / k|fyldstfn] ljz]if cfsf/, k|sf/, :j?k, dfGotf kfO{ dxTjk"0f{ /fli6«o Ph]G8fsf] ?kdf :yflkt ePsf] 5 .

Gf]kfndf ;LdfGts[t sf] x'g eg]/ ;f]Wbf, o;sf] 7f]; / :ki6?kdf slx st} sfg'gL / j}w pQ/ kfOb}g . tyflk ;LdfGts[t eGgfn] To:tf] ;d'xnfO{ a'lemG5 h'g /fHosf] d"nk|jfxaf6 lgs} k/ x'G5 . To:tf ;d"xx? jlGrlts/0fdf k/]sf jf kfl/Psf x'G5g / cg]sf} ;fdflhs, cfly{s, ;f:s[lts ;d:ofx?n] lkl8t / zf]lift x'G5g\ . oL ;d'xx? Gofof]lrt?kdf klxrfg, kx'Fr, k|ltlglwTj, :jfldTj, ;xeflutf / ;j{flË0f ljsf;sf cj;/x?af6 jflGrtLdf k/]sf jf kfl/Psf x'G5g . o:tf ;d"xx?sf] kl/efiff / ;'r+sfÍ ;fk]lIft x'g] tyf lglZrt ;do / cj:yfdf cf–cfkm\gf /fi6«sf] cj:yfg';f/ kl/jt{gd'vL x'G5g\ . g]kfnsf] kl/k|]Ifdf ;LdfGts[t ju{df vf; u/]/ clt ul/j, ;'s'Djf;L, cNk;+Vos ;d'bfox?, lkl5l8Psf ju{, dlxnf, ckfË, blntx?, nf]kf]Gd'v ljleGg cflbjf;L hghftLx? / oL leqsf klg sdhf]/ ju{ / cfly{s ;fdflhs ?kn] k5fl8 k/]sf, cfwf/e't cfjZostf klg k'/f x'g g;Sg] cj:yfsf] hLjgofkg ug{ afWo ju{x? kb{5g\ . ;LdfGts[tsf] cfw'lgs kl/efiffn] t]>f] lnËL ;d]tnfO{ hgfpb5 . ;f]emf] cy{df eGg' kbf{, /fHo / tLgsf vf; ;De|fGt JolQm jf ;d'bfox?sf] k|ToIf jf ck|ToIf /0fgLltn] ;LdfGts[t ;d"bfox?sf] cfly{s, ;fdflhs, /fhg}lts, k|zf;gLs nufotsf clwsf/x? s'lG7t ul/Psf] x'G5 . logLx?sf] dfgj clwsf/, df}lns clwsf/x? cGt/f{li6«o tyf /fli6«o sfg'gx?af6 ;'lglZrt ul/Psf] h:tf] b]lvG5 t/ Aojxf/tM sfof{Gjogdf cfPsf x'b}gg kmn:j?k ;LdfGts[t ;w} ;LdfGts[t x'ghfG5 .

ljZjsf] cg'ejn] s] b]vfPsf] 5 eg], ;LdfGtLs[tx?sf] d'2fx? ;:tf] nf]slk|otf sdfpgsf nflu pkof]uL x'g] / oL d'2fx? cufl8 ;f/]/ ;z:q ¢Gb jf /fhg}lts cfGbf]ng jf s|flGt ug{ ;xh x'g] b]lvG5 . o;df ;LdfGtLs[t ju{ ;lhn} pTk|]l/t x'G5g / ck|Tofl;t ?kdf o'¢ jf cfGbf]ngdf ;lhn} xf]ldG5g . ctM oL ju{nfO{ nf]e nfnrdf e'nfP/ / nnfO{kmsfO{ ljb|f]xL kIfx?n] cToflws pkof]u ug]{ / o'4 jf cfGbf]ngsf] km|G6nfO{gdf /fVg] ub{5g . kmn:j?k /fHokIf / ljb|f]xLkIf b'j}af6 ;d]t ;f+3flts?kdf a9L lkl8t x'g] / s]lx ;Lldt -/fhg}lts_ ju{sf] pkef]usf] ju{ x'ghfG5, ;LdfGts[t ;d'bfox? . h;n] ubf{ logLx?sf] cj:yfdf kl/jt{g / pTyfg ug{ emg} sl7g x'g hfG5 .

w}/} h;f] ¢Gb cg';Gwfgstf{x?sf] Ps dt s]df kfOG5 eg], dfcf]jfbL hgo'¢ xg'sf k|d'v sf/0fx? / o;df hg;dy{g x'g'df ;LdfGts[t ;d'bfox?sf d'2fx?n] k|d"vtf kfpg' g} xf] . h:t}M ax'jlGrlts/0f, 5'jf5't, ;fdflhs plTk8g, zf]if0f / ;fdGtL ;+:sf/sf] ;+:s[lt, hftLo cf}klgif]zjfbsf] ;+/rgfut hl6ntf, ul/jLsf] b'irqm / s'zf;gsf] a9\bf] k|efj h:tf d'2fx?sf] ;Daf]wg ug{ /fHosf] cu|ufdL k"g;+{/rgf ug]{ hgo'¢sf gf/fx? lyP . cyf{t hgo''4sf] sf/s cfwf/ x]bf{ o;n] /fhg}lts jf k|zf;lgseGbf ;fdflhstkm{sf] If]q a9L ;d]6]sf] b]lvG5 . hgo'¢sfndf a]/f]huf/nfO{ hflu/ lbg], ;'s'Djf;LnfO{ hUuf lbg], sfo{stf{nfO{ g]tf, eQf / dGqL agfpg], ul/jnfO{ ;xh} wgL agfpg] h:tf hl6n ;kgfx? ;:tf]?kdf /0fg}lts tj/n] ckgfOPsf] o;sf yk k|df0fx? x'g\ . lautsf hgo'4 xf]; jf dw]z cfGbf]ngsf cfFwLj]x/L xf];, lnDa'jfg, v'Da'jfg, yf?jfg cfGbf]ngsf dfu xf]; ;a}df ;LdfGtLs[t s} d'2fx? cufl8 ;f/]sf] b]lvG5 . kmn:j?k /fHon] ca :jLsf/ ul/;s]sf] 5 ls, ;LdfGts[tsf d'2fx? s] x'g / o;nfO{ s;/L ;Daf]wg ug{] . /fHon] xfn} ;'? u/]sf] k|of; x}bf{ ;j}eGbf a9L >f]t, zlQm / ;+/rgfx? ;LdfGs[tsf d'2fx? ;Daf]wg tkm{ pGd'v ePsf] b]lvG5 . ;j} kIfx?n] s] a'emL;s]sf 5g eg] ;LdfGts[t ju{nfO{ cem a9L pk]Iff slxst} af6 eof] eg] ljBdfg rln/x]sf] zflGt k|lqmof e+u x'g] vt/f dfq xf]Og /fHo k"g;+{/rgfsf] clei6 aiff}{aif{ k5fl8 ws]lng ;S5 . /fHosf] zf;lso Joj:yf d'7e]8 pGd'v xg;S5 / /fHo k'gM ;z:q 4Gbsf] sfnf] o'udf df]l8g]] afWofTds cj:yf ;[hgf x'g;S5 . cTfM ca x'g nfu]sf] /fHo k"g;{+/rgfsf] ;DjGwdf oL ;LdfGts[t au{x?sf] ;d:of ;Djf]wg ug'{ l;Ëf] g]kfn /fi6«sf ;fd' 7"nf] cj;/, r'gf}tL / xfFssf] ?kdf plePsf] 5 .

ljZjsf] cg'ej x]g{] xf] eGf], zflGTf Joj:yfkg / /fHo k'g;{+/rgfsf] ;Gbe{df ;LdfGtLs[t ;d"bfox?sf] d'2fx?sf] ;Daf]wg ug]{ k|d"v txM b'O{j6f l;¢fGtdf cfwfl/t ljlwx? 5g\ . k|yd, ;dfj]zLs/0f / bf]>f] ax'njfbsf cjwf/0ff a[xt?kdf ;LdfGtLs[tsf kIfw/ dflgG5g\ . ;dfj]zLs/0fn] ;LdfGtLs[t jf jlGrtLs/0fdf kg'{kg{] kl/l:yltsf] cGtsf] kl/sNkgf ub{5 eg], ax'nafbn] ljljwtfnfO{ Pstfsf] ;'qdf ufF;L ;fdflhs, ;f:s[lts ;b\efjsf] alnof] hu agfpb} /fli6«o Pstf / /fi6« lgdf{0fdf 7"nf] 6]jf k'¥ofpFb5 h'g cd]l/sf, SofGff8f / o'/f]ksf d'n'sx?sf cg'ejn] k|dfl0ft ul/;s]sf] 5 .

g]kfndf klg ;dfj]zLs/0fsf ljleGg pkfox? cjnDag ug{ yflnPsf] 5 h'g lglZrt ?kdf s]lx xb;Dd ;/fxgLo 5 . g]kfndf klg cGo d'n'sx? h:tf] ;+j}wflgs Joj:yf -df}lns xssf] dxn_, lgjf{rg k|0ffnL -;dfg'kflts_, k|zf;lgs lg0f{ox? -/fhg}lts lgo'lQm tyf dgf]gog_, /fhg}lts ;+/rgfdf ljljwtf / If]lqo k|ltlglwTjsf] ;+:s[lt pGd'v, ;dfa]zL tyf n}+lusd}qL lasf; Joj:yfkg, sfg"g¢f/f g} ;sf/fTds lje]b, cf/If0f, sf]6f h:tf Joj:yfsf] k|of;x? ;/fxlgo 5 . o;sf cltl/Qm ;fdflhs Gofo / ;fdflhs ;'/Iffsf] nflu klg ah]6 / laleGg sfo{qmdx? Dffkm{t ul/Psf k|of;sf] yfngL klg ;sf/fTds dfGg ;lsG5 . o;sf tTsfn k|efj x]g]{ xf] eg] ljBdfg ;+;b / ;+ljwfg;efsf] ;dfa];L rl/q / ;+/rgf, ax'n k|ltlglwTjdf cfwfl/t dlGqkl/ifb\sf] u7g, ;Da}wflgs c+ux?df yf]/} ;+Vof ePklg ;Gt'lnt k|ltlglwTj, ;/sf/L ;]jfx?df ;LdfGtLs[t au{sf] a9bf] k|ltlglwTj pGd'v h:tf pknAwLx? ;LdfGtLs[t ju{sf lxtdf ePsf pNn]vlgo k|of;x? x'g\ . t/ xfn /fHon] canDjg u/]sf] ;dfa]zLs/0fsf] k|s[ofut / sfo{ut k2lt kl/j]z ;'xfpbf] / a}1flgs ;+:s[ltdf cfwfl/t b]lvb}g . ctM o;nfO{ a[xt cWoog / pko'Qm Joj:yfkg u/L tTsfn ;'wf/ ug'{kg]{ vfrf] 5 . ;f] gul/Pdf xr'jfdf cfwfl/t o; ;+qmd0fsflng ;dfa]zLs/0fsf] gLltnfO{ lg/Gt/tf lbO{of] eg] eljiodf o;n] yk hl6ntf / ;d:of Nofpg ;S5 . ctM ;dodf g} cfaZos ;ts{tf ckgfO{ cfaZos ;'wf/sf k|of; yflng' h?/L 5 .

;a}eGbf dxTjk"0f{ laifo s] 5 eg], g]kfndf cd"s hft, lnË, ju{, If]qsf / ;d'bfosf JolQmnfO{ xf]n]l:6s?kdf ;LdfGtLs[t egL tf]lsPsf] 5 t/ o;sf cfwf/x? :ki6 5}gg\ . pbfx/0fsf]nflu z]kf{, ysfnL eGgf;fy ;a} z]kf{, ysfnL ;LdfGtLs[t egL a'lemg] clxn]sf] kl/efiff 5 . h;nfO{ ;dfhzf:q, cy{zf:q jf /fhgLltzf:qsf] s'g}klg cjwf/0ffn] jf l;¢fGtn] ;xL k'li6 ub}g . ctM xr'jf jf le8tGqsf] bjfjdf l;ldt /fhgLlts jf ;fdflhs :jfy{ k"lt{ ug{ ;:tf] nf]slk|otfdf cfwfl/t eP/ ag]sf] kl/efiffsf] ?kfGt/0f tYok/s / a}1flgs?kdf dfGotf k|fKt j}w cfly{s ;fdflhs ;'rsfÍsf] ljsf; u/L x'g'kb{5 . of] yfxf ePs} s'/f xf] ls, hftkft, 5jf5't k|0ffnL nf]stGq, ljsf; / dfgj clwsf/sf k|d"v afws x'g\ . cem k"gM o;}nfO{ g} km]l/ cu|ufdL kl/at{g, ;dfa]zL / ;Gt'lnt ljsf;sf] cfwf/ dfg]/ u}/;LdfGtLs[t jf a+lrlts/0f df kb}{gkg]{ ;d"xnfO{ o;df /fv]/ cufl8 a9\g' eg]sf] ;flRrs} ;LdfGts[t ju{sf] la?¢ cGofo ug'{ xf] . s]lx ckafb afx]s clxn] xfdLn] ;LdfGts[tsf] a|fG8 lbPsf] w]/} ;d"bfox?df pRr ;fdflhs cfly{s hLjgofkg ug]{ JolQmx? 5g\ t/ klg Tolx hft, ju{ jf lnË leq kg]{ ePs} sf/0fn] dfq ;LdfGts[t sbflk dfGg ;lsb}g .

;LdfGts[tx?nfO{ ;dfa]zLs/0f ubf{ k"0f{txM a}1flgs k2lt cjnDjg x'g'kb{5 / o;sf] ;Defljt nlIft ju{x?sf] tYofÍ ;+sng tyf Joj:yfkg Ps pRr:tl/o /fli6«o:t/sf] cfof]u dfkm{t k|To]s ;Defljt nlIft JolQmx?sf] k|f]kmfOlnª ljZn]if0f u/L lglZrt cjlwsf] nflu ;LdfGts[t k|df0fkq lbg] Joj:yf ul/g'kb{5 . ;LdfGts[t ju{sf] Joj:yfkg / d"nk|jflxs/0fsf] ;a} Joj:yfklso sfo{sf] lhDdf Tolx cfof]u dfkm{t ul/g' kb{5 . cGoyf ;LdfGts[tsf] gfddf ;w} Tolx 6f7faf7f / k/Dk/fut?kdf klg ;LdfGts[tleq s} ;e|fGt ju{n] kmfO{bf lng] / zf]lift lkl8t ;w} oyfl:yltdf /lx/xg] cj:yfn] lg/Gt/tf kfpg;S5 .

¢Gb jf c/fhstf km}nfpg s'g} 7"nf] hdft jf ;d"x rflxb}g . ctM olb ;flRrs} ;LdfGts[t ju{x?sf] klxrfg u/L pTyfg ug]{ xf] eg] dfq ljBdfg zflGt k|s[ofsf] Joj:yfkg ;xh x'g;S5 . cGoyf ;LdfGts[t ju{sf] ;Djf]wg k|efjsf/L?kdf ePg eg] /fHo k"g;{+/rgf kZrft kl5 klg /fHo k"gM lbw{sflng ¢Gbsf] b'irqmdf km:g;S5 . ;LdfGts[tsf] gfddf vf]qmf] /fhgLlt ul/of] / ;:tf] nf]slk|otf afl8of] eg] clxn]nfO{ dfq xf]O{g eljiosf] ;GttLnfO{ ;d]t 7"nf] ;+s6 lgDTofpg ;S5 . ctM ;DjlGwt ;a} lgsfox? clt ;Dj]bgzLn / ;+oldt eO{ ;LdfGts[tsf d'2fx? ;Djf]wgdf Psh'6 eO{ nfUg OdfGbf/L ;lxtsf] k|lta¢ x'g'kb{5 .

;a} hft, wd{ ;+:s[ltnfO{ /fli6«o dfGotf / :yfg lbg', Ps efiff Ps e]ifsf] /fli6«o klxrfgsf] ;+:s[ltnfO{ tf]8\b} ax' efiff, e]ife'iff ;+:s[tLdf ?kfGt/0f ug]{, PsfTdsaf6 ;+3fTds zf;lso k2ltsf] :jLsf/f]lQm, wd{lg/k]Iftf O{Toflb tkm{ kfO{nf ;fg]{ /fHosf] xfn}sf k|of;nfO{ ljljwtfnfO{ ax'nafbtkm{ pGd'v u/fpg] 7"nf] km8\sf] xf] eGg ;lsG5 . /fhgLlts lgo'lQm, dgf]gog / lgjf{rg k2ltdf ckgfO{Psf] ;dfg'kflts k|ltlglwTjsf] k|0ffnLsf] ;'?jftnfO{ ax'njfb tkm{sf] yk pGd'vtfsf] cem ;/fxlgo k|of; dfGg ;lsG5 . clxn]sf oL k|of;x? lglZrt?kdf k"0f{ / k|of{Kt geP tfklg lawdfg ;+sd0fsflng ca:yfdf olt;Ddsf] pknlAwnfO{ sf]z]9'Ëf dfGg ;lsG5 .

g]kfn lawdfg /fHo k"gM;+/rgfsf] kl/k|]Iodf lbuf] zflGt Joj:yfkgsf] ;+sd0fsflng sl7g df]8af6 u'h|L/x]sf]n] cl;ldt r'gf}tLx? 5g\ . g]kfnsf] ;+ljwfg tyf zf;lso ;+rfngsf] cfwf/ cfk;L /fhg}lts ;xdlt x'g'sf] ;§f ;Qfdf]xsf] v]n, zflGt ;Demf}tfsf] sfof{Gjogdf lgis[otf, Joj:yflksf ;+;b / ;+ljwfg;efsf] lg/f;fhgs sfo{;Dkfbg:t/, ;+ljwfg lgdf{0f k|s[ofdf cj/f]w / l9nfO{, a9\bf] /fhg}lts pb08tf, /fhg}lts lvrftfgL, ;Qfd'vL c:j:y k|lt:kwf{, u7aGwg ;/sf/sf] cfk;L dgf]dflnGotf, k/Dk/fut ;fdflhs ;+:s[lt / lxGb' dg':d[ltdf cfwfl/t hLjgz}nL, cjflG5t cGt/f{li6«o x:tIf]k, bftfd'vL of]hgf, lau|bf] zflGt ;'/Iff, ck/flws/0fsf] ;+:s[lt, le8tGq, /fhgLlt / k|zf;gsf] c;fd~h:otf cflb k|d"v r'gf}tLx? 5g\ . oBlk oL sl7gfO{x?nfO{ Joj:yfkg ug{ /fHosf ;a} zlQmx? Psh'6 eO{ cf–cfkm\gf] :t/af6 nfUg] xf] eg] dfq lglZrt?kdf Joj:yfkg ug{ ;lsG5 . ;LdfGts[t jf a+lrlts/0fdf k/]sf ;d"bfox?sf] d'2f ;Daf]wg ug]{ sfo{ nfdf] k|s[ofaf6 u'lh|g'k5{ . ctM ;/sf/, k|zf;g, /fhlglt1, cfdhgtf / ;DalGwt ;a} ;d"bfox? Psh'6 eP/ OdfGbfl/tfsf ;fy ;d:of tyf r'gf}tLx?nfO{ k|fylds/0f u/L k"0f{ k|lta¢tfsf ;fy nfUg] xf] eg] tL r'gf}tLx?sf] ;fdgf ug{ ;xh x'g] b]lvG5 . pk/f]Qm r'gf}tLx?nfO{ lgjf/0f ug{ /fHon] tyf ;Da¢ kIfn] ;j{k|yd zflGt k|s[ofnfO{ OdfGbfl/tfk"j{s cy{k"0f{ lgisif{ k'¥ofpg], ;+ljwfg ;ef / Joj:yflksf ;+;b lgoldt?kdf ;'rf? /fVg], ;8sdf c/fhs la/f]w dfkm{t p7fPsf d'2fx? ;+;bdf g} aftf{¢f/f 6'Ëofpg], laBdfg ;/sf/sf] 7"nf]bn g]=s=kf= dfcf]jfbL ;d]tnfO{ ;/sf/df NofO{ Psh'6 eP/ ;+sd0fsflng zf;lso cj:yfsf] Go"lgs/0f ub}{, /fHosf k|fyldstf k|fKt d'2fx?df qmda¢ tl/sfn] cufl8 a9\g'kg]{ clxn]sf] ckl/xfo{tf b]lvG5 .

zflGt Joj:yfkg / ;LdfGts[tsf d'2fx? ;Djf]wg laBdfg /fHok"g;{+/rgfsf ;Gbe{df Pscsf{sf] k"/s / cGt/;DalGwt b]lvPsf]n] lbuf] zflGtsf] :yfkgf / ;LdfGts[t ju{nfO{ ;bfsf nflu ;LdfGts[t jf a+lrltdf x'gaf6 hf]ufpg ;dfa]zLs/0f / ax'nafbsf cjwf/0ffx? canDjg ub}{ hfg' ckl/xfo{ 5 . o;/L /fi6«sf] ;Gt'lnt / ;dfa]zL ljsf;sf] ;f]r k|efjsf/L?kdf nfu" ug{ ;lsof] eg] b]zdf ljBdfg w]/} ;d:of tyf r'gf}tLx?sf] Go"lgs/0f eO{ cu|ufdL ;sf/fTds ;f]raf6 clek|]l/t /fHo k"g;{+/rgfsf] /fli6«o nIo / cleofg k|fKtL tyf lbuf] zflGt Jojyfkgdf d2t k'Ug]5 .

-n]vs zflGt tyf ¢Gb Joj:yfkg laz]if1 x'g'sf ;fy} g]kfn ;/sf/sf pk;lrj kbdf sfo{/t x'g'x'G5 . khpushkar@gmail.com)

No comments:

FM radios of Nepal

Image FM 97.9

United States Institute of Peace

READ INFO SERIES /Nepal